In gedachten ging ik direct
terug naar mijn eigen seksuele voorlichting, op de basisschool: Het staat me
nog helder voor de geest, die lessen. We hadden destijds vier zesde klassen, die
pasten precies in de filmzaal, een theatertje in de school. Met zware,
verduisterde gordijnen en een hoog podium. Onze leerkrachten stonden achterin
de zaal in het donker, zij riepen af en toe berispende opmerkingen. Wij zaten giebelend
en geitend naast elkaar. Op het podium stond een onbekende mevrouw met een
aanwijsstok en een scherpe stem. Links
en rechts van haar op standaards dwarsdoorsneden van de geslachtsorganen van
een man en een vrouw. Ik wist niet waar
ik moest kijken, fijn dat het donker was. Dit was bij ons thuis absoluut geen
gespreksonderwerp. Gezien mijn twee zussen moesten mijn ouders het zeker 3 keer
gedaan hebben. Ik durfde mijn ouders ’s avonds nauwelijks aan te kijken, bij
het eten. Brr… wat vies!’
Bij leerkrachten
die werken vanuit ervaringsgericht perspectief staan welbevinden, betrokkenheid
en verbondenheid centraal. En dat is van cruciaal belang voor een evenwichtige
seksuele opvoeding. Kinderen en onze toekomstige leerkrachten die verbonden
kunnen en mogen zijn met zichzelf, met de ander en met de wereld om zich heen.
De eerste
vraag die dus direct in me opkwam was: Hoe is het met onze studenten? Hoe is
het met hun belevings- en ervaringswereld? Hoe vrij kunnen zij met dit
onderwerp omgaan, hoe is hun eigen voorlichting geweest? En waarover willen en
kunnen zij met kinderen in gesprek gaan. Hoe zit het met hun normen en waarden, wat
vinden zij thuis horen in de klas en wat hoort bij de ouders? Dat lijkt me een
enorm boeiende verkenning.
Wanneer studenten
vervolgens een goed beeld hebben van zichzelf, hun kwaliteiten en beperkingen
is het vervolgonderzoek gericht op de klas waarmee zij werken.
Bij de onderzoeksvragen
kunnen we de vijf betrokkenheid verhogende factoren benutten:
-
Sfeer en
relatie: Hoe is de sfeer in de groep? Ontspannen? Wat kun je zeggen over de
verbondenheid? Voelen kinderen zich veilig genoeg om uit te spreken waar ze
over nadenken? Hoe is het met de relatie tussen jou en de kinderen en de
kinderen onderling?
-
Aanpassing
aan het niveau: Weet je wat het niveau m.b.t. seksualiteit is bij je kinderen?
Op welk niveau liggen hun vragen en behoeften? Hoe ga je om met de enorme
verschillen van kinderen die er nog nauwelijks van weten of benieuwd naar zijn
en de kinderen die hormonaal en cognitief al heel nieuwsgierig en ver zijn? Ken
je de woorden die de kinderen uit je groep gebruiken? En weet je of zij dit
woorden ook werkelijk begrijpen: hebben zij hier beelden bij?
-
Werkelijkheidsnabijheid:
Wat weet je van de werkelijkheid van kinderen? Waar komen zij seks tegen? Hoe
bepalen bijvoorbeeld de clipjes uit TMF en MTV hun beeldvorming? In wat voor
een sociale omgeving staat de school en hoe wordt daar aangekeken tegen seks?
Zijn er kinderen met traumatische ervaringen op dit
gebied? Wordt er in jouw klas al gezoend
en gevreeën? Hoe zijn de fuiven en feestjes?
Zijn er veel kinderen die verkering hebben of is dat nog helemaal niet
aan de hand?
-
Activiteit:
De meest logische plek voor
dergelijke gesprekken is toch wel de kring, lijkt me. Maar hoe breng je variatie
in het omgaan met een dergelijk thema? Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan het
beluisteren van liedteksten, het bespreken van video-clips, het spelen van
rollenspelen, tekenen, schilderen, het bekijken van voorlichtingfilmpjes en
natuurlijk de klassieke activiteiten als het uitrollen van een condoom om een
banaan of komkommer. Een onvergetelijke activiteit, als kinderen hieraan toe
zijn…
-
Initiatief
In hoeverre geef je kinderen de ruimte om het thema seks op hun eigen
manier in te brengen, aan te pakken, te bespreken. Laat je het toe als een kringgesprek
onverwacht op dit onderwerp komt?
Eigenlijk is
het niet heel anders dan bij andere mogelijk geladen onderwerpen. Een
ervaringsgerichte basishouding is cruciaal. Kinderen hebben behoefte aan een
leerkracht die vanuit aanvaarding, echtheid en empathie weet te begeleiden. Zodat kinderen dichter bij zichzelf kunnen
komen, meer grip op de wereld om hen heen krijgen en zich open en ontvankelijk
durven opstellen.
Ik ben
benieuwd wat mijn collega docent met de studenten gaat doen. En ik ben
benieuwd naar jouw mening: Hoe kijk jij aan tegen seksuele voorlichting op de
basisschool?
© Wilma van
Esch december ’11
Geen opmerkingen:
Een reactie posten