Zo goed mogelijk (VO)

Een betere spiegel dan een functioneringsgesprek is je oor te luister leggen ‘s avonds bij de maaltijd van je leerlingen. Dan vertellen kinderen en studenten wat hen geraakt heeft die dag. Ongenuanceerd, direct, eerlijk. Er gaan dagen voorbij dat er geen inhoudelijk item aan bod komt, dan zijn gedragingen van leraren en medeleerlingen kennelijk belangrijker...

Op een avond passeren het Oude Testament en de CO2 uitstoot tijdens het avondeten. Twee onderwerpen die niet direct in de belevingswereld van mijn 12jarige voorkomen. Twee docenten die hun best gedaan hebben deze onderwerpen te vertalen naar hun niveau. Het Oude Testament wordt vertaald naar deze tijd, de docent vergelijkt de prenten met een stripboek. Het heeft bij mijn kind niet het beoogde effect. ‘Hij doet net alsof het zich in deze tijd heeft afgespeeld, maar dat slaat nergens op. Alsof die verhalen in die tijd allemaal echt gebeurd zijn! Wij snappen ook wel dat het overlevering is. En noem het geen stripboek, maar gewoon prenten, zoals het is... we zijn niet dom of zo?!’ Vanuit mijn leerkrachtperspectief versta ik de inspanningen van deze docent om bij de kinderen te komen. Tevergeefs... bij die van mij.

Een andere docent opende de website www.breathingearth.net. Een indrukwekkende site waarop zichtbaar is waar op de wereld geboren en gestorven wordt. Landen lichten op wanneer de CO2 uitstoot toeneemt. Een site met een legenda die wanneer je even blijft kijken alleen maar vragen oproept. En dat gebeurt ook bij ons wanneer we na het eten samen gaan kijken. Ik hoor de vragen die in de les gesteld zijn en de opmerkingen die gemaakt zijn. Landen waar enorm veel kinderen worden geboren, landen waar veel gestorven wordt. De teller loopt hard, we krijgen heel veel mensen erbij, veel minder mensen sterven. Gelukkig, of zorgwekkend. Een kind vroeg of er telkens naar de site gebeld werd bij geboorte en sterven. Andere kinderen doorzien dat het niet letterlijk een geboorte is, maar een schematische weergave.

Deze docent heeft een complexe werkelijkheid op tafel gelegd. Rustig de legenda verkend en ruimte geboden aan alle vragen die opkwamen. Niet vakgerelateerd, niet op een zeker niveau, maar zo breed en complex als de werkelijkheid is. Maar wel met een focus, met een intentie. Hier zijn kinderen geraakt, in gesprek met elkaar gegaan, zijn met vragen naar huis gefietst. En er zijn kinderen wat ongerust geraakt over hoe het met onze wereld moet. Hier kun je weken mee vooruit, met de vragen en onderzoekende houding van deze nieuwsgierige kinderen.

‘Ik hoef je mening niet, ik wil weten hoe de wereld eruit ziet!’ quotte mijn collega. We doen allemaal zo goed mogelijk ons best om kinderen te raken, maar welk pad kies je? Dat van het vertalen en bewerken van de werkelijkheid naar behapbare brokken, of het samen kijken naar de werkelijkheid of context en heel goed luisteren naar wat kinderen zich afvragen en samen de weg bewandelen?

Wilma van Esch (1966) is projectleider van het expertisecentrum E.G.O. Nederland, eindredacteur van het tijdschrift Egoscoop en voorzitter van het Docentennetwerk Jonge Kind. Zij verzorgt (inter-)nationaal lezingen, tweedaagsen, studiereizen, trainingen en workshops voor leerkrachten, schoolleiders en docenten HBO.
www.wilmavanesch.nl/ w.vanesch@fontys.nl
(c) Wilma van Esch