Vroeger, in een ver en slank verleden was ik een seizoen lang stewardess. Met vuurrood gestifte lippen, een even knalrood uniform en knikkende knieën mocht ik na een korte opleiding zo’n imposante kist in. Ik had nog nooit gevlogen... Het bleek gelukkig erg leuk. Vanuit de PA had ik al volop bagage meegekregen: authentiek zijn is van grote waarde. Maar vooral ook congruent zijn. Je binnen en je buitenkant moeten kloppen. Dan kunnen kinderen op jou vertrouwen en weten ze waar ze aan toe zijn.
In het vliegtuig leerde ik een andere belangrijke les. Soms kwamen we in zwaar weer terecht en schudde de kist van de hevige turbulentie. De karren moesten dan terug in de rekken en iedereen moest ‘seatbellts on’ op de stoel wachten tot het rustiger werd.
Vanuit de passagiersstoelen keken me dan ineens vele ogen vragend aan. Wij werden getraind geruststellend te glimlachen. Gewoon glimlachen, vriendelijk knikken, dat kan op zo’n moment heel rustgevend zijn. ‘O, de stewardess lacht nog, dus het zal wel meevallen...’
Het viel soms echt niet mee, soms werd een landing voor de derde keer ingezet en konden we vanwege onrustig weer niet landen, dan bleef mijn vuurrode glimlach zichtbaar.
En het werkte! Om me heen glimlachten passagiers vriendelijk terug en bleef de rust bewaard.
Wat heb ik vaak aan deze momenten teruggedacht op momenten dat ik met groepen kinderen of met groepen volwassenen mocht werken. Het werkt echt! Soms is het heel spannend en er is geen kunst aan jouw spanning op de groep over te brengen. Onlangs stond ik ineens weer nerveus voor een grote groep leerkrachten te klungelen met mijn apparatuur. Het is zo fijn wanneer je de balans tussen congruent zijn en even boven je emotie gaan staan kunt hanteren. En gewoon een grote glimlach de zaal in kunt sturen...
Ik sprak laatst met een aalmoezenier in het leger. Hij had vele indringende gesprekken met soldaten mogen voeren en getracht hen dichter bij hun gevoelens te laten komen. Gesprekken vol kwetsbaarheid, openheid en oprechtheid. Maar, zo gaf hij ook aan, als het erop aan komt, moet een soldaat deze gevoeligheid wel uit weten te schakelen en gewoon direct doen wat nodig is. Vandaar dat soldaten ook enorm getraind worden op hun vaardigheden en technieken. Hij sprak over Skills and Drills.
Ik weet niet of we stewardessen en soldaten nodig hebben in het onderwijs, maar volgens mij geldt dit beeld ook voor leerkrachten, ouders en begeleiders in spannende tijden. We hebben volwassenen nodig die dicht bij hun gevoel kunnen komen, die congruent en authentiek durven zijn. En als het erop aankomt, moeten deze mensen hun emotie aan de kant kunnen zetten en direct doen wat nodig is. Zo kunnen wij kinderen door barre tijden loodsen en hen een gevoel van veiligheid geven, een veilig baken zijn. Hoe spannend het voor ons ook is...
Wilma van Esch (1966) is projectleider van het expertisecentrum E.G.O. Nederland, eindredacteur van het tijdschrift Egoscoop en voorzitter van het docentennetwerk Jonge Kind. Zij verzorgt (inter-)nationaal lezingen, tweedaagses, studiereizen, trainingen en workshops voor leerkrachten, schoolleiders en docenten HBO.
(c) Wilma van Esch
