Shirley Steinberg
werkt met pubers in The Bronx. Een keiharde wereld vol bendes en rivaliteit. Vol
geweld. Ze vertelde dat zij op een dag op het plein stond, waar flink wat
spanning heerste. Er was aangekondigd dat twee bendeleiders zouden gaan ‘battle-en’.
Het plein stond vol en van links en rechts kwamen twee bendes aangelopen met de
bendeleiders onmiskenbaar voorop.
Van alles
schoot door haar hoofd, maar vooral de machteloosheid van zo meteen getuige te
zijn van een massale vechtpartij met vuurwapens, waarbij de zoveelste doden zouden gaan vallen.‘Yo’, daagde
de ene bendeleider de ander uit, zijn groep wijdbeens, armen over elkaar achter
hem. De andere
bende naderde, de bendeleider was duidelijk geagiteerd en opgefokt.
De eerste
begon vol vuur te ‘spitten’, in heftige woorden en gebaren gaf hij zijn onvrede
weer. De groep achter hem en het publiek om hem heen begon te joelen, toen zijn
aanval klaar was. De tegenstander haalde diep adem, zette zijn pet schuin en ‘spitte’
terug…
Shirley
Steinberg vertelt vol passie over deze ervaring, die haar wereld op zijn kop
zette. Zij maakte kennis met Hiphop, met Slam-poëtry. Met gedreven coaches die
kinderen helpen hun ellende om te zetten in taal, in ritme. Ze toonde ons een
video van Brave New Voices, een topprogramma in de USA waar jongeren slam-poëtry
wedstrijden aangaan, en in teams tegen elkaar battle-en. Het zijn
indrukwekkende beelden, waarin jongeren hun diepste pijn en onzekerheid, alle
mishandelingen, verkrachtingen, onderdrukkingen in hun eigen taal verbeelden.
Vol kracht en vuur.
De
trainingssessies zijn zwaar, jongeren lopen tegen hun eigen grenzen en verdriet
aan. Van het laten horen van een individuele stem leren ze te gaan naar het
werken in een team. En dat is zwaar. De coaches blijven dichtbij, zoeken
voortdurend de dialoog op en werken vanuit ‘Radical Love’.
Paulo Freire
beschreef de Pedagogy of the Oppressed en houdt een warm pleidooi voor het
geven van een stem aan mensen. Een stem in hun eigen taal. Slam-Poëtry is daar
een goed voorbeeld van. Het geeft
jongeren niet alleen taal en kracht, maar vooral inzicht in hun ellende. Door
die ellende uit te drukken en te delen met leeftijdsgenoten, ontstaat
verbondenheid en ontstaat de kracht om samen de wereld om hun heen beter te
begrijpen en grip te krijgen op hun eigen plek daarin.
Shirley
Steinberg vertelt van een les die zij jaarlijks doorwerkt met jongeren. Ze
neemt de jongeren mee naar Walmart (een grote supermarktketen) en vraagt de
jongeren te observeren wat er allemaal gebeurt. Haar klas is een afspiegeling
van de wijk waarin ze werkt, dus veel gekleurde jongeren, maar ook blanken.
Iedere jaar ontdekken ze hetzelfde: De zwarte jongeren worden direct bij
binnenkomst gevolgd. Ze gedragen zich keurig, maar worden onafgebroken in het
vizier gehouden door winkelpersoneel. De keurig ogende meisjes stoppen
ondertussen hun zakken vol, en er gebeurt niets…
Bij de
nabespreking in de klas komt natuurlijk een enorme boosheid naar boven. De
onrechtvaardigheid is veel te groot en zowel de blanken als de gekleurde
kinderen hebben het onrecht aan den lijve gevoeld. En dan pakt ze door. Ze laat
deze jongeren zien, dan deze situatie is zoals hij is, hoe dom en onnozel ook.
Maar dat ze zich vanaf nu bewust zijn van het onrecht en dus de kracht hebben
hier wat aan te doen. Al geldt het dan niet direct voor hen. ‘See the
world, analyse it and love it’ is haar boodschap.
‘The world
is constantly moving, and we have to move with it. Understand how the world
works, read the world and get in it. We can’t empower people, we can only
facilitate so they become powerfull. They have to create themselves!’
Shirley
Ruth Steinberg (born in Baltimore, Maryland) is a university educator
who is currently teaches at McGill
University in Montreal, Quebec, in 2010, she was a research
professor at the University of Barcelona. She is known for
her notions of Critical Multiculturalism, Kinderculture, Christotainment, and
Postformal thinking, all developed with writing partner Joe L.
Kincheloe.
© Wilma van
Esch
